Pathian Thu Kaihhngetnak (Part 2)

B. Catluan Siar Dan Ding

Thuhmaihruai

Mi pakhatkhat in zanriah ei tlang dingin lo sawm sehla, ziang rawl a lo do ding na zum? Rawl einak cabuai ah ziangmi rawl pawl um dingin na rak ruat cia? Mi tamsawn cun arsa asilole voksa hi tel tengteng dingin ka ruat ko ding. Kan duhmi khal a si. Hanghnah hangrah duh tla cu an um ko ve. Ei dingih na hngakhlap zetmi rawl kha rak tel lo pang sehla ziangtin na um ding? Asilole na rualpi in a inn ah rawl ei a lo sawm ih naute rawl lo pe bang sehla, nangcu naute le na si fawn lo. Rawl ngai, haacang thawn ṭhial a theihmi rawl na beisei ko ding. Naute rawl cun na duhthusam a lo kimter lo vio ding! Lungawi lo za ngaingai a si ding.

Bible siar khal hi cuvek cu a si. Bible kan siar zik caan hi rawl ei dingin cabuai ih kan to caan vek hi a si. Rawl kan ei zik tikah kan taksa hrang ṭha mi rawl, naute rawl si lo, rawl ngai le kan taksa thawn kaih aw mi rawl kan beisei. Asinan, voitampi cu cuvek rawl kan ei thei lo ih kan rawl-ei kaa a thaw lo. Ziangahtile cuvek rawl pawl cu ngah ringring a har, mi ṭhenkhat hrangah cun kan taksa thawn a mil-aw lo ruangah a rak si. Mi ṭhenkhat hrangah kan lei thei ringring lo ruangah a rak si.

Cuvek ṭhiamṭhiam in Khristian tampi in thlarau rawl ngai an ei thei lo, naute rawl lawnglawng an ei. Nangteh thlarau rawl-ngai ei na duh maw? Bible siar a man hlah zia le a thawk zia teh na duh ve maw? Himi bungṭhen ih kan tumtah mi cu Thlarau rawl kha tlaizet, thawzet le buar zet ih ei thei dan na thiam ding hi a si. Bible hi a hmin men vekih na siar tikah le na siarmi kha ziang a si ti thei ta lo le zianghman ruat ta lo ih nunpi na tum lohli asile na hrangah sullam nei lo vekin na thei. Bible siar khal hi nin-um vek men in na thei ding. Asinan Bible hi Pathian ih ṭongkam, Ca Thianghlim a si. A nin-um lamlam lo. A sung ih um mi thu kha theifiang ding ko in kan siar le kan zingzoi a ṭul a si.

Bible hi felfai zet le thungaithlak ih kan siar tikah a tican kan theithiam thok. Bible hi a menmen ih siar ding ci a rak si lo. Cabuai ih retmi rawl ngai khi thaw takih ei thei ding cun kan ṭhial a ṭul. Kan haa neihsun pawl kan hman a ṭul. Thungaithlak ih an cangvaih a ṭul. Naute rawl vekin khai le dolh maimai a theih lo. Cuvekin thlarau rawl ngai khal a si, manhla takih ei ding cun felfai zet le thungaithlak ih siar a ṭul, ruat phah le cipciar zet ih siar khal a ṭul. Zangzel a theih lo. Taimak suak a ṭul a si. 

Felfai zet le Thungaithlak ih Fala Cakuat a Siartu Nauhak Pa Johan

Felfai zet le Thungaithlak ih siar timi cu ziang a si? Nauhak pa ih fala cakuat a siar dan hi zoh hnih aw.

Vokhat cu nauhak pakhat Johan timi pa in fala cakuat a dong. Fala cakuat a don hmaisabik caan a si. Voi thum/li lai a siar zo nan, a siar thok lawng a si lai. Fala nu ih a sim duhmi kha palh lo ten theithiam dingin voi tampi a siar, Dictionary a zoh. A sim duhmi theithiam dingin cafang pakhat hnu pakhat cipciar zetin a zohfel fekfek. A cakuat thupi ah “Ka duhdawtmi Johan” a ti. Johan cun ‘fala nu ih sim duh san ziang a si pei aw’ tiah a ti. Ziangah “Ka duhdawt bikmi” tiin in ko lo, “Ka duhdawtmi” ti cu mikip hrangih hmanmi ṭongkam a si ko lo maw tiah amah le mah a sut aw.                                                                                         
“Ka duhdawtmi” ti cu mi tampi hnen khalah a ti thei ko sisi tiah amahten thusuhnak tuah phah in thu tampi a ruat man! A thinlung  a buai vohvoh. A mithmai hman a sia man! Asinan a ṭhazawngin a vun ruat thok thlang: “Ka duhdawtmi” ti cun zo hnen hmanah a rak ngan zik lo tiah a ruat ih a thinlung a nuam sal. A hna ṭuannak, a ca zirnak, le a lehnak khalah himi thu lawnglawng a ruat ih a thinlung sungah thusuhnak za lenglo a rung lang. A fala nui cakuat lawnglawng a ruah nakah cakuat cu zoh lo hman in a siar thei thlang.

Hi nauhak pa hi cakuat siartu ṭha ngaingai a si. Ruat phah le thungai thlak in cakuat a siar, felfai zet le cipciar zetin cafang terek pawl tiang a siar ṭheh a si.  

Bible kan siar tik khalah kan tuah ṭul bikmi pakhat cu cafang pakhat hnu pakhat felfai zet le cipciar zetin cafang terek pawl khal siar ṭheh ding hi a si. Mi tampi cun Bible hi rang zetin kan siar ṭheu ih cafang pawl zohfel man lo in kan tlan zulzo ṭheu. Ziangmi kan siar ti khal kan thei man lo tikah Bible ih thawknak khal kan tep ngah dah lo a si. Asinan Bible kan siarmi ih a tican theihfiang ding cun ruat phah le felfai zetih kan siar a ṭul. Ziangahtile kan siarmi ih sullam hi cafang terek hmuahhmuah parah a ṭhum aw a si.

Curuangah Bible ih a tican theihfiang theinak dingih karbak hmaisabik cu ruat phah le thungaithlak ih siar ding, felfai zet le cipciar zet in cafang terek pawl tiang siar ṭheh ding hi a si. Cuṭheh lawngah a tican simfiangnak le nunpinak timi thupi a ra ding. Asilen ziangtin ṭongfang pawl zohfelnak kan nei ding? Catluan sungih zoh dingmi ṭongfang pawl: nolhsal mi ṭongfang, a kalhaw mi ṭhimnak, khat le khat tahṭhimnak, a sangsang ih ummi ṭongfang, cangtertu-suahpimi, phundang ih hman mi ṭong pawl, pehzomtu pawl, tuahrel pawl, le hmin-aiawh pawl hi na zoh dingmi an si. Himi pawl hi zohfelnak kan tuah dingmi cu an si. Zohfelnak kan ti tikah cafang terek pawl khal ṭhazet ih zohhliahnak neih hi a si.

Tu tiangah Bible ih a tican simfiang dingin kan lo sut hrih lo. Na siarmi Bible bungcang ah ziangmi cafang pawl an um ti le na siarmi bungcang kha ziangmi thu a si ti lawng kan lo sut hrih lai. Asinan hmailam ah himi cafang pawl (na hliakmi cafang pawl) hmangin cangantu in ziangmi a sim duh timi simfiangnak na nei ding a si.  

1. Nolhsalmi Ṭongfang Pawl

Bible na siar tikah nolhsalmi ṭongfang na hmuh asile an thupi tinak a si, zohṭhatnak na neih tengteng an ṭul. A cangthei asile an zeten cabu ah hminsin aw, ngankhum aw. Ṭhimnakah, 1John 2:15-17,

“Hi leilung le a sungih thilri hi tlaihsan hlah uh; hi leitlung hi nan tlaihsan asile Pathian duhdawtnak nan nei lo a si. Leitlung ta a si mi thil hmuahhmuah: sualnak tisa in a hiar mi, milai in an hmuhmi le an duhmi thil, minung ih hmaihngal porh awknak ih an ruahmi thil hmuahhmuah hi pakhatte hman pa hnen ihsin a rami an si lo. A zatein leilung ihsin a rami an si ṭheh. Leilung le a sungih a ummi thilri, milai ih an tlaihsanmi pawl hi an hloral vivo zo; asinanin Pathian duhnak a tuahtu cu kumkhua in a nung ding”.

Himi bungcang sungah ziangmi cafang pawl a nolhsal-aw? “leitlun” timi cafang teh catluan tin ah a um maw? Vei ziangzat na hmu? “tlaihsan” asilole “duhdawt” timi cafang teh vei ziangzat na hmu?

Bible bungcang dang zohnak kan neih hrih pei, 2 Korin 1:3-7 hi ṭhaten vun siar hnih aw:

“Kan Bawipa Jesuh Khrih ih Pa le a Pathian, mi zaangfahtu kan Pa, ziangtinkim ah hnemnak in petu Pathian cu lawm uhsi, harsatnak a phunphun lakah in hnemtu cu Amah a si; cutiin Pathian hnen ihsin kan comi hnemnak cu hmang tahratin harsat mangbangnak a phunphun a tongtu pawl kha kan hnem thei ve a si.

Ziangtin tile Khrih tuarnak a phunphun sungih a teltu kan si vekin Pathian ih bomnak sung khalah Khrih thawngin kan tel ve. Harnak kan tonmi cu nanmah ih hnemnak ding le rundamnak hrangah a si. Kannih bomnak kan ngah a si ahcun harsatnak kan tuarmi kha thinsaunak thawn nannih tla nan tuar thei venak dingah hnemnak le thazaang a ngahtu nan si ve. Cuti a si hrangah nan parih ruahsannak kan neihmi cu a cem dah lo. Ziangahtile kan tuarnak in ṭawmpi vekin hnemnak kan comi khalah in ṭawmpi ve, ti kan thei.”   

A hmaisabik catluan lawngah “hnem” timi ṭongfang vei ziangzat a lang, vun zoh sal aw. Voi li rori a lang. Na thinlung sungah ruahnak pakhat khat asilole ralrinpeknak um cih ding a si. Himi Bible bungcang cu hnemnak thawn a pehpar-aw mi a si tiah na theicih thei mai. A tanglaimi catluan kha zoh bet aw. “Hnem” timi ṭongfang vei ziangziat a lang bet? Cakuat ngantu Paul in “hnem” himi hi ziang vekin a hmang ti khal thei aw. Hmin (noun) ih a hman caan le tuahrel (verb) ih a hman caan a um. Zo in a hnem? Cun “tuarnak asilole harnak” himi ṭongfang teh vei ziangzak a lang? Bungcang ziangzatnak ah a um? Zosi harnak a tuartu pawl? Tuarnak le hnemnak kha an pehpar-awknak a um maw?

A hnuaiih Bible bungcang tarmi hi nangmah ten zoh dingah kan lo tanta. A nolhsal mi ṭongfang pawl zoh aw.

            John 15:1-10 (“um” timi ṭongfang)

            Matthai 6:1-18 (“Pa” timi ṭongfang)

1Korin 15:50-54 (“a thi theimi le thi thei lomi” ṭongfang)

2. A Kalhaw mi Ṭhimnak

A kalhaw mi ṭhimnak kan ti tikah bulpak pakhat le pakhat ih bangawklonak, ruahnak pakhat le pakhat asilole thil bur pakhat le pakhat ih bangawk lo zia khaikhin hi a si. Ṭhimnakah, Thufim 14:31hi zohhnih sehla:

“Mi farah pawl a hremtu cu mi farah pawl sersiamtu Pathian a nautat a si, asinan farah pawl zaangfahtu cu Pathian upattu a si”.

Hitawk ah milai pahnih ih mi zia khaikhin/ṭhim a si. Pakhat cu mi farah hmuhsuamtu a si ih pakhat cu mifarah zangfahtu a si. Cucu an kalh-awknak a si. Thukam Thar khalah hiti vekih  a kalhaw mi thu khaikhinnak hi tamzet kan hmu thei. Ṭhimnakah, 1 John 1:5-7:

“A fapa hnen ihsin kan theihmi thu le nan hnenih kan phuanmi cu himi hi a si: Pathian cu tleunak a si ih a sungah thimnak zianghman a um lo. Curuangah amah thawn pawlkomnak kan nei kan ti na’n thimnak sungih kan um a si ahcun kan ṭong in siseh, kan ṭuannak in siseh, thuphan kan per a si. Sikhalsehla amah cu tleunak sungih a um vekin kannih khal tleunak sungih kan um ahcun pakhat le pakhat pawlkom awknak kan nei ih a Fapa Jesuh ih thisen in kan sualnak hmuahhmuah a tlengfai a si.”

Himi Bible bungcang sungih a kalhaw mi ṭhimnak kan hmuhmi cu “tleunak le thimnak” a si. Rom 6:23 hi siar-aw la a kalhaw mi ṭhimnak na hmu maw?

“Ziangah tile sualnak ih hlawhman cu thihnak a si; sikhalsehla Pathian ih laksawng cu kan Bawipa Khrih Jesuh thawn kan pehzom awknak thawngin kumkhua nunnak a si.”

Efesa 5:8 ah teh a kalhaw mi ṭhimnak nah mu maw?

“Hlanah cun nanmah hi khawthim sungah nan rak nung; asinanin Bawipa ih minung nan si zo ruangah atu cu tleunak sungah nan um. Curuangah tleunak ih minung bangin nung uh.

3. Khat le Khat Tahṭhimnak

Khat le khat tahṭhimnak kan ti mi cun mi pakhat le pakhat, ruahnak pakhat le pakhat, thil pakhat le pakhat ih bangnak a tahṭhim a si. Thufim cabu ahhin hivek ṭhimnak tampi kan hmu cuang. Ṭhimnakah, Thufim 25:26,

“Miding in mi ṭha lo pa nehnak a coter a si ahcun, thihsii rawi mi tikhur, a si lole cerhti ball vek a si.”

Cangantu in miding si nain mi ṭha lo pa nehnak a coter tu pa cu zovek minung thawn a ṭhim tile, thihsii rawi mi tikhur le cerhti ball vek a si a ti, cuvek tikhur le ti ball cu in a theih nawn lo vekin miding pa khal hnaṭuannak ah hman a theih nawn lo.

James 3:3-6 ah lei cu thil dangdang pathum thawn tahṭhim a si. Cuih pawl cu rang kakharh, ṭangphawlawng le meici pawl an si.

Isaiah 40:31 khalah Bawipa a rinsatu pawl ih nunnak cu Muvanlai zam lai vekin tahṭhim a si.

“Sikhalsehla Bawipa a rinsantu cu an tha a tlung saal ding. Muvanlai vekin thlapharh in an zam ding. An tlan khalle an tha a bang lo ding; an feh rero khalle tha cem in an sawn dah lo ding.”

Bible siarnak le thlacamnak in zumtui nun cu Muvanlai vekin a cakter thei a si. Curuangah siar /zoh rero aw.

4. A Dotdot Ih Um Mi Thubur

Bible catluan na siar tikah thil pakhat khat a bur zawng ih ummi asilole a sangsang (dotdot) ih ummi ṭongfang na hmuh tinten, zoh ṭha aw, hminsin aw, ngankhum  aw. Ṭhimnak ah, 1 John 2:16 ah ziangmi a sangsang in a rung lang?

“Leitlung ta a si mi thil hmuahhmuah: sualnak tisa in a hiarmi, milai in an hmuhmi le an duhmi thil, minung in hmaihngal porh awknak ih an ruahmi thil hmuahhmuah hi pakhatte hman Pa hnen ihsin a rami an si lo. A zatein leitlung ihsin a rami an si ṭheh.”

 Galati 5:22-23 ah ziangmi pawl a sangsang in ngan khum an si?

“Sikhalsehla Thlarau ih a rahsuahmi cu duhdawtnak, lungawinak, hnangamnak, lungsaunak, mi zaangfahnak, ṭhatnak, rintlak sinak, nunmem tangdornak le suup theinak tlan an si.”

            Galati 5:19-21 ah teh ziangmi pawl a sangsang ih ngamkhum in a um?

“Cule minung tisa ih a tuahmi pawl tla cu a langfiang ko: nupa sualnak, a thiang lomi ziaza, a mawi lomi thil tuahnak, milem biaknak le dawi le cam tla hi an si. Pakhat le pakhat ral awknak le sual awknak, iksiknak le thinhengnak, tawh awknak, hamṭamnak le rem aw loin ṭenthek awknak, nahsuahnak, zuritnak, zoh mawi loin laam le awn-aunak le hi bangtuk a dangdang tampi an tuah vivo mi pawl an si. Ralrinak thu hmaisa ih ka lo sim zo vekin ka nolh sal ding: cubangtuk a tuahtu pawl cu Pathian Uknak an co thei lo ding.

5. Titertu-A Rahsuah

Voi tampi cu Bible ngantu pawlin thil a titertu kha an rel/sim dingih cule cumi ih a rahsuah khal an rel tel cih ṭheu. Ṭhimnakah, Thusim 15:1,

“Awka neem ih thulehnaak in thinhengnak a daiter; Asinain ṭong hrang in thinhengnak a suahter sin.”

Hitawk ah titertu hmaisabik cu “awka neem ih thulehnak” hi a si. Titertu ih a rahsuah teh ziang a si? Thinhengnak a daiter a si. A pahnihnak titertu cu “ṭong hrang” hi a si. A rahsuak teh ziang a si?Kan theih cia zo vekin “thinhengnak a suahter a sin” a si.

Rom 6:23nak hi zoh bet hnik sehla;

“Ziangahtile sualnak ih hlawhman cu thihnak a si; sikhalsehla Pathian ih laksawng cu kan Bawipa Khrih Jesuh thawn kan pehzom awknak thawngin kumkhua nunnak a si.”

Hitawk ah “sualnak” hi a titertu a si. A “a rahsuak” cu thihnak a si. A hnuaiih Bible bungcang pawl hi nangmah ten siar aw la, titertu le a rahsuak mi hlawl hnik aw.

            “Ka parih a ṭhat ruangah Bawipa cu hla in ka thangṭhat ding” ( Ps. 13:6)

“Nannih cu nunnak ah Khrih thawn thawhter nan si zo ruangah Pathian vorhlam kap Khrih tonak vancung khua ih thil ah khin nan thilung bun uh” (Kolose 3:1).

Bible sungah titertu le a rahsuah timi hi an thupi ngaingai. Curuangah ṭha ten na zohṭhat an phu ve a si.

6. Phundang Ṭong (Fingure of Speech)

            Phundang ṭong timi cu ṭongfang pawl kha an tican vek cekcin’ si loin phundang ih hman mi ṭong hi a si. Voi tampi cu cangantu pawlin thu hi an si dan vek cekcin’ sim loin, an simmi pawl kha kannih ca siartu pawlin kan thinlung sungih kan suangtuah theinak dingah le mithlam ih ka suai cih theinak dingah phundang zawngin an ṭong theu. Ṭhimnakah, Ps. 119:105;

            “Na thu cu ka ke hrangah mei-iin a si ih, ka lamzin hrangah tleunak a si”.

Pathian thu hi thim lakih kan vaan mi “mei-iin” ngaingai cu a si lo. Asinan, phundang zawngih hmanmi ‘mei-iin’, thil ṭha le ṭha lo kha fiangzetih in hmuhtu tleunnak a si. “Mei-inn le tleunak” hi phundang ih hman mi ṭong cu an si.

            Bible na siar tikah phundang tong hi nah mu cingcing ding. Cutikah phundang tong hin ziangmi a sim duh timi kha ruatsuak tum aw. Nangmah le nangmah thu sut-aw aw, “cangantu in phundang tong hmangin ziangmi a sim tum”? Tahthimnakah, Isaiah 40:31 hi ruat hnik aw:

            Sikhalsehla Bawipa a rinsan tu cu

An tha a tlung saal ding

Muvanlai vekin thlapharh in an zam ding.

An tlan khalle an tha a baaang lo ding;

An feh rero khalle thacem in an sawn dah lo ding.

‘Muvanlai vekin thlapharh ih zam ding’ timi hi phundang ṭong cu a si. Van lam ih zam soh ding hi vun ruat hnik aw….Tipi le tlangtluan tlunah na zam duando ding……Na thla zap hman ṭul loin na zam ngai ding?

            Phundang ṭong himi hi hmuarnei mi calai phun an si, ziangahtile annih cun thinlung thawn suangtuah thei dingin thu an rel. Phundang ṭong hin Isaiah 40:31 ih kan hmuh vekin lungawinak lam thu rel caan a um, Pathian thuṭhennak le nunsimnak tla an rel thei. Tahṭhimnakah, Matthai 23:27 tla hi zoh hnik aw, himi bungcang na siar tikah na thinlung sungah ziangmi suangtuahnak na nei?

            Daanthaim pawl le Farasi pawl, nan hmakhua a va pit so!

Nannih mi depde pawl! Hmeh ih rawimi putinan, remhmui le aithing pawl kha

Pathian hnenah ṭhenhra thenkhat nan pek; asinain Daan sungih a thupi zetmi dingnak,

zaangfahnak le rintlaknak pawl cu nan thlun lo ih zianghman ah nan siar fawn lo.

Ṭhenhra thenkhat cu nan pek ding hrimhrim a si.

Asinanin Daan sungih a ummi a dang pawl khal nan daithlan lo pei.

Bible hi phundang ṭong hlirin a khat tiah Bible thiam pawl in an ti ṭheu. Thukam Hlun ah siseh, Thukam Thar khalah siseh phundang ṭong hlirin a khat ngai a si. A hnuai ih Bible bungcang pawl hi nangmahten siar aw. Na siar ṭheh tikah ziangvek suangtuahnak na nei? Isaiah 53:6; Matthai 23:27; Ps. 18:2; 1Korin 3:6.

Isaiah 53:6 cu a tanglam vekin a si:

“Kan zate in a hlo mi tuu bangin kan vakvai, kan duhnak zin ciarah kan feh. Asinain Bawipa in cawhkuannak cu a parah a thlenter, kan tuar ding mi kan sualman cawhkuannak cu!”

1Korin 3:6

“Kei in a ci ka tuh ih Apollos in ti a toih, asinanin a ṭhantertu cu Pathian a si.

7. Pehzomtu

Bible hi inn sahmi vekih kan ruah asile  pehzomtu pawl cu inn ruangpi le inn ban pawl a kaihnget tertu tlawngkhen le simen (cement) vek an si, caltuan le ṭongfang bur pawl rual ten kaihngettu le fingkhawmtu an si ve. Bible felfai zet le thungaithlak ih siar timi ah pehzomtu pawl zohṭhat hi a tel ve. Pehzomtu pawl cu: Cule, curuangah, asinan, cuihhrangah, ziangahtile, sikhalsehla ti pawl hi an si. Cun Pehzomtu pawl ih tumtahmi le hnaṭuan hi na theih ṭul zetmi an si fawn. Ṭhimnakah, Bible na siar ih “asinain/sikhalsehla” timi ṭongfang na hmuh asile cangantu in thil pakhat le pakhat ih kalh-awknak asilole dan-awknak a sim tum ti na theih a ṭul. Rom 6:23 khi siar aw la:

“Ziangahtile sualnak ih hlawman cu thihnak a si; sikhalsehla Pathian ih laksawng cu kan Bawipa Khrih Jesuh thawn kan pehzom awknak thawngin kumkhua nunnak a si.”

Hitawk ih pehzomtu “sikhalsehla” timi hin sualman (thihnak) le Pathian laksawng (nunnak) ih an danawk zia/kalh-awk zia kha a khihhmuh a si. Cun, pehzomtu ah “curuangah, cuih ruangah, cuti a si ruangah” tivek hin a hlanih umpi thu pawl kha a cemnetnak ah a thlenpi thlang ti a hmuhsak tlangpi. Curuangah/ Cuti a si ruangah timi pawlhin a hlanih umpi thu pawl an khikhmuh sal ringring. Rom 12:1 hi tahṭhimnak ṭhazet a si.

“Cuti a si ruangah ka u le ka nau tla, a tam zetim Pathian ih in zaangfahnak ruangah hin nan ruangpumpi cu a thiamgmi le cohlan tlak raithawinak bangtuk in Pathian hnenah peu uh, tiah ka lo dil. Cumi cu Pathian hnenih nan pek dingmi biaknak taktak cu a si.”

Rom 12:1 hi “Cuti a si ruangah” timi ṭongfang thawn a thok ih, himi ṭongfang hin a hlan ih thu ummi hmuahhmuah, bung 1 ihsin bung 11 cem tiang ih ummi thu pawl kha a khihhmuh sal. Bung 1-11 sungah Paul hin rundamnak thu a sim rero, kannih cu Pathian ih zangfahnak ruangah zumnak thawn rundam mi kan si timi thupi a sim rero. Bung 12 ihsin a thupi kha khristian nun (tuahnak) ah a thleng . Rundam kan si hnu ah ziangtiin nung ding kan si timi thupi ah a thleng. Cuvek thotho in Hebru 12 khal ‘curuangah’ timi thawn a thok.

“Curuangah kannih khal hitlukin a tammi thutheitu pawl in mero bangin in kiil ruangah kan fehnak lamzinah in dawnkhamtu til pawl kh a hloin in tawmhremtu kan sualnak thilrit cu tlansan tahrantin kan hmaiih a ummi tlanzuamnak ah taimak suah in tlan uhsi.”

Hebru cakuat ngantu in “curuangah” timi ṭongfang thawn ziangah a thok ti cu bung 11 ah ol-aiten hmuh a theihcih. Pehzomtu ṭongfang pawl hin thu tampi an rel, an va thupi ve ti aw. Nangmahten na zoh leh dingah Kolosa 3: 11-12; 2 Timote 1:7-8; le Semtirnak 6:8 pawl hi kan lo tanta.

8. Tuahrel pawl

Tuahrel (verb) timi cun tuahtu (subject) ih si dan, um dan le tuar dan pawl a simfiang ruangah an thupi ngaingai. Himi tuahrel hin a canglai mi caan a rel maw, a liam cia caan a rel maw, a ralai dingmi caan a rel maw, asilole thupek tuahrel (imperative verb) a si maw ti pawl na zoh ṭhat a ṭul. Bible sung hmun tampi ah thupek tuahrel hi tampi a um. Mi pakhat tla cun Bible hi thupeknak hlirin a khat tiah a ti. Thupek tuahrel pawl hi Pathian ih thupek an si ruangah kan theih rori an ṭul. Ṭhimnakah, Efesa 4:2-3 ih thupek tuahrel pawl hi zoh hnik aw:

“Thinlung neemnak nei uh; tangdor le thinsau in um uh. Duhdawtnak nan neihmi kha pakhat le pakaht nan zawiawk theinak in langter uh. Thlarau in a lo pekmi pumkhat sinak kha ṭunghmun dingah hmun khatih a lo ṭemkhawmtu ih remnak in hmunter uh.”

Tuahrel (verb) timi ah kan zoh le theih ṭul bet mi cu kan zingzoi mi tuahrel hi tuahtu (active voice) maw a tuartu (passive voice) a si timi hi a si. Tuahtu timi ahcun tuahrel hin thil a tuah rero ih tuartu timi ahcun tuahtu hi tuahrel parih hna a tuan ruangah tuartu a si theu. Paul ih cakuat nganmi kan zoh tikah hivek catluan phun hi a tam thei ngaingai. Tuahtu himi cun milai tuahmi a khihhmuh ṭheu ih tuartu timi cun Pathian ih tuahmi a khihhmuh ṭheu. Tahṭhimnakah, tangih tuahtu le tuartu um dan hi zoh hnik aw la:

Nannih cu nunnak ah Khrih thawn thawhter nan si zo (tuartu/passive voice) ruangah Pathian vorhlam kap Khrih tonak vancung khua ih thil ah khin nan thinlung  bun uh (tuahtu/active voice) (Kolose 3:1)

Ziang hmuahhmuah hi Pathian amah ih tumtahmi le ruahciami vekin a kim theh. Khrih thawn kan pehzom awknak thwngin a minung si dingah Pathian in in hril zo (passive); cumicu amah ih tumtahmi (passive) a si ih a hramthok ihsin a rak khaukhih ciammi a si (Efesa 1:11)

Passive voice hi Thukam Hlun khalah kan hmu thei thotho a si. Tahṭhimnakah, Seemtirnak 12:3:

            “Nangmah ka lo thlawsuah vekin, Leitlun mi hmuahhmuah in thlawsuah in dil ding.”

9. Hminsawng pawl

“Hminsawng timi cu hmin ai-awh ih hmanmi ṭongfang a si”. Bible na siar tikah himi hminsawng in zo/ziang a sawhduh ti hi na theihfiang a ṭul zet. Ṭhimnakah, Efesa 1:3 ih “kan” timi in zo pawl a hmuhsak?

            Kan Bawipa Jesuh khrih ih Pa le a Pathian cu thangthat si ko seh!

Ziangahtile Khrih thawn kan pehzom awknak thawngin

kan thlarau hrang van thlawsuahnak a phunphun kan hnenah in pe.

 Filipi 1:27-30 ih hmisawng pawl hi nangmah ten hawlsuak tum sin aw. Hminsawn in zo a sawhduh timi khal theih tum aw.

“Atu laiah a thupimi cu Khrih Thuthang ṭha ih duhdan vekin nan nuncan cu si thei sehla, cuticun ka ra lo ton thei ah sieh, ton thei lo khalah siseh, tumtahmi pakhat nei in fektein nan ding ih Thuthang ṭha hrangah hmun khatah thinlung rualtenin ral nan dotlang ti kha ka thei ding a si. Nan ral pawl kha ṭih hlah uh. Ralṭha zetin um uh. Cumi cun annih an sung ding ih nannih nehtu nan si ding ti kha a langter ding; ziangahtile nehnak a lo petu cu Pathian a si. Khrih nan zumnak lawngah si loin amah ih hrang nan tuarnak khalah covo zemmi nan si hi mi vannei nan si. Curuangah a tu cun raldonak sungah ka hnenah nan tel thei ve ding. Cumi ral cu kan dung khalah ka rak do zo ti nan hmu ih, a tu khalah nan theih vekin ka do rero lai a si.”

Zohsalnak

Tutiang ah Bible catluan kan siar tikih kan zoh ṭulmi thupi pawl ziangzoinak kan nei. A tawizawng ih zohsalnak mallai kan nei sal ding. A hmaisa bikah felfai zet le ruat phah in, cipciar zetin cafang terek tiang zohnak nei phah aw tiah kan lo fial. Catluan na siar tikah a hleice zingzoi dingih kan tarlang mi ṭongfang pawl cu a tanglam vekin an si. 

·         Nolh salmi ṭongfang  – A nolh salmi ṭongfang le catluan pawl zohfelnak nei aw.

·         A Kalhaw Mi Ṭhimnak – Bulbak, ruahnak le thil pakhat le pakhat ih bangawk-lonak ṭhim

·         Khat le Khat TahṬhimnak  – Bulbak, ruahnak le thil pakhat le pakhat ih bangawknak ṭhim

·         A sangsang ummi ṭongfang – Bible sungih a sangsang ih nganmi le tarlang mi thil pawl.

·         Cangtertu-A rahsuah –Thil a cangtertu le a sangsuakmi pawl kha theihfiang tum aw.

·         Phundang ṭong – Ca ngantu in phundang zawng ih an hmanmi ṭongfang pawl kha theihfiang tum aw.

·         Pehzomtu pawl – Catluan le ṭongfang bur pawl pehzomtu “asile, asinan, curuangah, sikhalsehla” ti pawl ih catluan an peh zom dan kha theihfiang aw.

·         Tuahrel – Tuahrel in a cang rero mi caan maw, a liamcia caan maw a ra lai mi caan a sim ti theihfiang aw.

·         Hminsawng – Hmin ai-awh ih hmanmi ṭongfang “keimah, kanmah, keimai, anmah, anmai, amah pa, amah nu, adt…” ti pawl ih an sawh duhmi ṭongfang kha theihthiam aw.

·          

Thunetnak

Bible na siar tikah a hmaisabik ih na tuah ṭulmi cu na siarmi bungcang sungih ṭongfang le catluan pawl kha felfai zet le cipciar thei bik ih zohfelnak neih ding hi a si. Bible na siar tikah fumfe zet le ruat phah in siar aw. Siar aw, siar sal aw, siar rero aw! Cun zohfelnak na neihmi pawl kha hminsin aw, ca ah a dangten ngankhum aw. Siar sal aw, na hrelhmi a um le um lo zoh sal aw. Tampi zoh bet ding le hmuh bet ding a um lai. Cawl mai hlah! Ṭongfang terek tiangin phorh suak ṭheh tum aw. 

Note: Part 3 tla siar a theih zo.