Mino le Calai

A hmaisa in Calai kan ti ringring mi hi ziangsaw a si. 

Salai Lal Siang Aung in Calai timi cu “Ca hi cabu in siseh, mekazin in siseh cahnah sungah kan ngan khummi a si a
ti. Wiiliam Shakespeare cun, “Calai cu milai nun sung muril tarlangnak a si” a ti. Siamkima Khawlhring cun “Calai cu milai nunnak thawn pehtlai-aw mi ziang thu pohpoh, can reipi sung sullam nei zetih mawite ih ngan hi a si” a ti. Darchhawna khalin “Calai timi cu tong thu le hla ih reel suah mi cu a ngan rori ih ngankhum mi, milai nunak, thinlung le khawruahnak tiang danglam ter theimi a si” a ti ve. “Calai cu milai thinlung le khawruahnak duh zawng le huat zawng, lungleennak le umharnak, ai-puannak le nomnak, duhthusam le suangtuahnak kan neih mi thu le hla pawl cu tong suak le sak suak men lawngah cem ter lo in, lehnu ih siar le sak suah saal theih dingin, hloral lo dingih CA rori ih ngakhum mi hi a si” Salai Sen Ro Sang. Tuitum ah mino le calai a thupitnak lam ka rel tum ih a tawi thei bik le fiang thei bik in ngan kan tum ding. A pakhatnak ah Calai le Mino hi Miphun thansonak hrangah an thu pi.

Mino le Calai hi then theih lo rorin’ an thupi veve tin ka hmu. Ram le miphun a thanso le thanso lo tahfung cu Mino le Calai hi an si tin ka hmu ve. Miphun timi cu minung umkhawmmi a si ruangah miphun timi cu a nung, a cangvai, a thangso, a tumsuk in a cemral theimi a si. Cuvekin Calai khal miphun vekih a nung thei in a cemral theimi a si ruangah kan khaisan vivo a tul a si. “Calai nei lo tu miphun cu miphun hlo an si”. Kan miphun tong ih kan tong lo ahcun kan sinak kan hlohter cuahco tinak a si ve. Ram thangso le so lo tahfung cu Calai ih tah a si ruangah cangantu pawl hi kan ram miphun thansonak hrangah dingih tawlreltu thupizet an si. Cu rualrual in Miphun thansonak dingah hi zawnah nang khal  na thupi tuk. Kan lai tongih ngan mi cabu pawl tha peek ih lei ih siar lam zawng khal in tan na la thei ve a si. Cuti ih kan lei ih kan siar cio a si ahcun a rei hlanah kan ram, kan hnam le kan miphun a thangso dingih kanmah khal mi kan bang ve ding.

Kan ram, kan miphun, kan mino, kan thawn a rin theinak ding ahcun Calai hna tuan sunglawi hi kan tuan tlang a tul. Khatlamah mino in calai lam a thawt zia a theih theinak ding ahcun hruaitu khalin thazang  pek thiamih, a hruai thiam a tul ve. Salai Lal Siang Awng in ‘Calai duhdingah tawngpa fialih fialawk khal a theih lo’ a rak ti ih a dik zetmi a si. Calai hi ei in bangin hmankhat te ah a thawnak tla theih a theih lo. Nuam tete thinlung sungah hna a tuan ih thutheihnak khawruahnak a thanso hnu lawngah a thawtnak hi theih a si theu. Calai a duhdaw ih zir tam le siar tam nana cun a hngilhmi tamzet hmansehla ziang zir lo, siar lo tu aicun a tikcu teah le a tul can teah a zir le siarmi cun man an nei ter thotho. 

            Khah, kan ram ah kan Calai a lal lawngah miphun a thangso ngaingaimi kan si thei ding. Curuangah cui kan calai a lal theinak ding, a cah vivo theinak ding ahcun mino thaisun hruitu nang le kei hin tuan vo tumpi kan nei. Mino hin Calai hi a um san men ding a si hrimhrim lo.  A thangso rero mi leitlun ih kan um bangin kan Miphun hi thangsoter ve hram uh si tihi ka lo sawm duh ngaingai a si. Kan mit kan vun vangter in kan meng kau deuh thlang pei uh.

Cabu rawn:

1.Ram Ling Hmung, Salai, “Kan Calai le kan tuanvo” Lailun, 1997.p75-77

2. Sen Ro Sang, Salai, Hliakhlai ve lang kan calai” Yangon, E.LC.2001. p.1-8; 39-55

3. Falam High School Daimond Jubilee Mekazin ( 1906-1981) p. 18-19; 51-53

4. Kap Cin Thang, “ Kan Calai le kan tuanvo” Chin Nun Mawi, Aug. 1996. P.12-18.

5. Falam Khawpi Kum 100 Kimnak Mekazin( 1906-19810) p.160

6. Falam High School Daimond Jubilee Mekazin ( 1906-2006).

Zuk: Chin Literature and Cumture Committe Yangon (Facebook page).