Media le Chinram

Media timi tong kam hi English a si nan tulai ahcun kawl tong khal in an hmang thluh zo. Cuti vek thotho in Lai tong khal ih kan hman a tul a si hi. Cule media kan ti tikah phun 2 a um ih cucu print media le electronic media ti pawl an si ding. Print media ah hin monthly magazine, fortnightly (thla khat ah voi-2) magazine, weekly magazine pawl an um ih, hmu hrek khat ahcun thla 2 ah voi khat suak, thla 3 ah voi 1 suak le kum 1 ah voi khat suak magazine ti vek tla an um.

News paper pawl ah cu nitin daily hi an si bik ko. India ram ah cun nitin suak pawl hi kum 1 ah ni 2, holi ni le Diwali ni lawng ah an cawl ih, cumi um dan cu Hindu pawl ih puai tum bik Holi ni zing ahcun a mizan sun ih thuthang an rak lakmi pawl thawn an suah. Asinan holy ni kha newspaper suahtu pawl ih an sungkhat an rualpi pawl thawi an hman duh ruangah Holi ni ah an cawl ih, a thaisun ah cun paper an suah lo. England khal ah kum 1 ah ni 2 lawng an cawl ih, cucu Christmas ni le a thai sun (Dec. ni 25 le 26) ni lawng ah an cawl. Mizoram ih thuthangca pawl cu Sunday sun lawngah an zem lo ih, zarh khat ah ni 6 an suah tinak a si. Mizoram ih thuthangca tumbik Vanglaini cun ni khat ah copy 45000 lai an suah ih, nikhat rori ah tualsung faknak (advertisement) ihsin Rs.20,000 (Ks.ting 3) a ngah thu editor Pu K.Sapdanga cun i sim. Vanglaini ih tuan ve Pu Zosungsanga Khiangte cun Pu Sapa cun ni khat ih adver. man ngah lo a phan tuk ruangah Sunday ni an colh ti lo cu Vanglaini suah colh a duh lo lawlaw tiin i sim.

Chin ram cu media lam ahcun kan nauhak lai tuk. Tu ah Falam tong ih nitin thuthang suahtu tla hi Chinland Herald lawng a si thlang. Falam Post Daily le Chin Thuthang le an cawl zo. An/kan colhnak san hi a phunphun ruangah a si thei. Asinan mipi lam khal in Midia lam hnatuantu pawl hi bom dan kan thiam deuh le thazang kan pek thiam deuh an tul ti a fiang.

Electronic media ahcun tu hlan ih a rak lar bik cu radio ihsi media suah hi a si. Leilung tlun ih a lar bikmi British Broadcasting Service ( BBC ) hi kum 80 lai ih upa a si. BBC hi British acozah le British mipi sum ih tuah mi a sinan British acozah policy a tan cuang lo. 1982 ih England le Argentina an do awk tum ah tla British MP pawl cun BBC ih anmah an tan lo cu poi an ti thu an rel.

Radio hminthang dang pawl cu, Voice of America (VOA ) le China (Tuluk) ram ih  China  Radio International (CRI) tla a si. India ram ahcun All India Radio ( AIR ) an ti ih, AIR hin India ram pumpi thuthang  thannak ah English le Hindi programme an nei ih, cuitlunah state tin ah AIR thotho si cingin an mai tong cio in an nei ve. Thuthimnak ah, AIR Aizawl cun Mizo tong in programme a nei.

Tulai ahcun radio hi Television in a lan nasa. Mi tampi cun TV ih news an zoh thlang. TV hin print media tla a lan thluh ih, print media pawl ih adver. tla a lon thluh ruangah USA tla ah tu hlan khuapi ih hminthang zet Saturday Evening Post tivek pawl tla tu ahcun an tawp thluh.

TV hin radio tla an lan nasa. Asinan TV cu hmun tin ih ken theih a si lo ruangah radio khal neih thotho hi  a thatnak a um.

Lairam hrang khalah media a phunphun thangso seh ti hi kan duh cio ko ding. Cumi ding ahcun kan za teih kan tan tlang a tul a si. Thazang in a si thei, sum le pai in a si thei. Thapeknak lam in a si thei, a siar lam in tla a si thei. Media a cak ahcun kan calai a cak ding a si. Curuangah kan miphun le kan calai thansohnak dingah kan zaten hi hnakin hma la deuh uh si.

Source: Falam Post Daily (June 13, 2014).